Zettelkasten bir bilgi yönetimi yöntemidir. Alman sosyolog Niklas Luhmann tarafından geliştirilen bu kavram, ayrı ayrı bakmak yerine, bireysel notları (veya “zettelleri”) geniş bir bilgi ağı oluşturmak için birbirine bağlama fikri etrafında şekilleniyor.
Zettelkasten özünde bir not alma sisteminden daha fazlasıdır ; bilgiyi düşünmenin ve işlemenin bir yoludur.
Temel ilkeler:
- Her not veya zettel tek bir fikir veya bilgi içermelidir . Bu, her notta netlik ve odaklanma sağlar.
- Notlar birbirine bağlanır bağlantılar bir fikir ağı oluşturmaya yardımcı olur. Bu bağlantılar tematik, hiyerarşik, ilişkisel veya başka türde olabilir; bu, bağlantı çeşitliliğine olanak tanır.
- Zettelkasten yaşayan bir sistemdir ; her yeni not veya düzenleme, diğer notların bağlamını ve anlamını değiştirerek yeni anlayış ve fikirlere yol açabilir.
Zettelkasten Yöntemiyle Öğrendiğiniz Her şeyi Hatırlayın.
Zettelkasten yöntemi bize geleneksel not alma sistemlerine göre çeşitli avantajlar sunuyor:
Gelişmiş Anlama:
Zettelkasten, karmaşık konuları daha küçük, birbiriyle bağlantılı parçalara bölerek verilen bilgileri derinlemesine anlamanıza yardımcı olur.
Fikir üretimi:
Notlar ağı bizi farklı fikirleri birleştirmeye teşvik ederek yaratıcı içgörülere ve yeniliklere yol açar.
Uzun Vadeli Bilgi Oluşturma:
Zettelkasten yaşam boyu öğrenme ve bilgi birikimi için tasarlanmıştır ve araştırmacılar, yazarlar ve yaşam boyu öğrenenler için neredeyse idealdir.
“Kendinizi yalnızca not alan biri olarak değil, not veren biri olarak düşünün; gelecekteki kendinize bulması ve anlaması kolay bilgi armağanını veriyorsunuz.”
-Tiago Forte
Zettelkasten’in Uygulanması
Felsefeyi bir müfredat olmadan kendi başınıza öğrendiğinizi hayal edin. Zettelkasten yöntemini öğreniminizde uygulamak için işte birkaç adım.
1. Ortamınızı Seçin
Dijital mi Analog mu? Obsidian veya Notion gibi araçlar dijital için mükemmeldir.
2. Zettel Oluşturma Sürecini Oluşturun
Felsefi bir metin okurken veya bir dersi dinlerken, bireysel fikirleri veya kavramları ayrı zettellere not edin. Örneğin, Platon’un Formlar teorisi bir zettel olacaktır. Not yazarken kendi kelimelerinizi kullanmanız da önemlidir.
3. Not Yapısını Standartlaştırın
Her zettel şunları içerebilir:
- Kısa bir başlık (örneğin, “Platon’un Formlar Teorisi”).
- Kendi kelimelerinizle bir özet veya açıklama.
- Kaynak materyalden önemli alıntılar veya referanslar.
- Kolay kategorizasyon için #Platon, #Metafizik gibi etiketler.
4. Etkili Bağlantı Uygulayın
Platon’un teorisi hakkındaki notunuzu diğer ilgili notlara bağlayın. Örneğin, bunu metafizik, epistemoloji ve hatta Platon’dan etkilenen veya onu eleştiren belirli filozoflar hakkındaki notlara bağlayabilirsiniz.
5. Benzersiz Tanımlayıcılar Atayın
Dijital araçlar kullanıyorsanız bu otomatik olacaktır. Analog sistemlerde 001, 002 vb. gibi basit bir sayısal sistem kullanabilirsiniz.
6. Dizinler veya Genel Bakışlar Oluşturun
Yunan Felsefesi gibi daha geniş konular hakkında, ilgili tüm zettellere (örneğin, Platon, Aristoteles, Sokrates üzerine notlar) bağlantı veren genel bakış notları oluşturun.
7. Düzenli İnceleme ve Bakım
Periyodik olarak notlarınızı gözden geçirin. Bu, onları yeni bilgilerle güncellemenize veya daha önce görmediğiniz bağlantılar kurmanıza yol açabilir.
8. Sürekli Öğrenme ve Adaptasyon
Yeni felsefi eserleri veya fikirleri keşfettikçe not eklemeye devam edin, notlarınız dinamik bir sistemdir.
İlişkisel bağlantı
Zettelkasten sisteminde çağrışımsal bağlantı, tam anlamıyla hiyerarşik veya tematik bağlantılardan ziyade, fikirlerin veya kavramların birbirleriyle daha öznel veya kişisel bir şekilde nasıl ilişkilendirildiğine dayalı olarak notlar arasında bağlantılar oluşturmakla ilgilidir. İlişkisel bağlantının bazı örnekleri ve türleri şunlardır:
Kişisel Deneyim Bağlantısı:
“Farkındalık Meditasyonu” hakkında bir notunuz ve stres azaltma konusundaki kişisel deneyiminiz hakkında başka bir notunuz varsa, bu ikisini birbirine bağlayabilirsiniz. Bu bağlantı, farkındalık uygulamasının kişisel olarak stresi yönetmenize nasıl yardımcı olduğuna dayanmaktadır.
Disiplinlerarası Bağlantı:
“İklim Değişikliği Ekonomisi” ve “Yenilenebilir Enerji Teknolojisi” üzerine bir notunuz olduğunu hayal edin. Bu konular farklı disiplinlerden (ekonomi ve teknoloji) olsa da, her ikisi de daha geniş bir çevresel sürdürülebilirlik temasıyla ilgili olduğundan bunları birbirine bağlayabilirsiniz.
Kavramsal Benzerlik Bağlantısı:
Diyelim ki “Platon’un Formlar Teorisi” ve “Jung’un Arketipleri” hakkında bir şeyler okudunuz. Bu fikirler farklı alanlardan ve zamanlardan geliyor ancak soyut, ideal formlarla ilgilenme konusunda kavramsal bir benzerliği paylaşıyor. Bu notları birbirine bağlamak, bu benzer kavramları keşfetmenize ve karşılaştırmanıza yardımcı olabilir.
Zıt Fikirler Bağlantısı:
“Kapitalizm” ve “Sosyalizm” üzerine notlarınız varsa, bunları benzer oldukları için değil, zıt ekonomik teoriler sundukları için birbirine bağlayabilirsiniz. Bu bağlantı, karşılaştırma yaparak her kavramı daha iyi anlamanıza yardımcı olur.
Tarihsel Bağlam Bağlantısı:
“Fransız Devrimi” gibi tarihi bir olayla ilgili bir notu, “Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi” gibi aynı dönemde ortaya çıkan felsefi bir fikirle ilgili bir notla ilişkilendirebilirsiniz. Bağlantı, tarihsel bağlamın felsefi düşünceyi nasıl etkilediğine dayanmaktadır.
İlham veya Etki Bağlantısı:
Belirli bir yazar veya sanatçı diğerine ilham verdiyse notlarını bağlayabilirsiniz. Örneğin, “Hemingway’in Yazma Stili” üzerine bir not, eğer biri diğerine ilham veriyorsa, “Fitzgerald’ın Anlatı Teknikleri” üzerine bir notla ilişkilendirilebilir.
Kişisel Düşünce Bağlantısı:
Bir kitap okuduktan veya bir film izledikten sonra, o kitap veya film hakkındaki notunuzu, onun düşünceleriniz veya hayata bakış açınız üzerindeki etkisini yansıtacağınız bir notla ilişkilendirebilirsiniz.
Sorun-Çözüm Linki:
“Kentsel Alanlarda Hava Kirliliği” gibi bir sorunu açıklayan bir notunuz ve “Yeşil Kent Planlama” gibi potansiyel bir çözümü tartışan başka bir notunuz varsa, bunları bir sorun-çözüm ilişkisi göstermek için bağlayabilirsiniz.
Çözüm
Bu yaklaşım, her yeni kavramın veya yazarın tek başına var olmadığı, daha geniş, birbirine bağlı bir anlayışın parçası olduğu karmaşık bir bilgi ağı oluşturmanıza olanak tanır.
Zettelkasten’in pek çok faydası olsa da zorlukları da var. Disiplin ve not alma konusunda tutarlı bir yaklaşım gerektirir. Ayrıca sisteminizin gerçekten iyi olması gerekiyor, yoksa notların arasında kaybolacaksınız.
